Gemeentepolitiek in 2024: een jaar van verrassingen en verschuivingen
Burgerbewegingen in de lift - KANTELPUNT
In 2024 werd duidelijk dat burgerpartijen steeds beter hun weg vinden naar het politieke toneel. Het succes van deze partijen onderstreept de groeiende kloof tussen de dorpsstraat en de Wetstraat. Een van de meest opmerkelijke uitslagen kwam uit Tienen, waar de burgerpartij DURF - LAUREAAT, onder leiding van Jonathan Holslag, een indrukwekkend resultaat behaalde. Holslag, die zich de komende zes jaar terugtrekt uit zijn academische loopbaan, wist met zijn partij een breed draagvlak te creëren door in te zetten op lokale betrokkenheid en innovatieve beleidsvoorstellen.
Politici nemen ook steeds vaker afstand van traditionele partij-ideologieën, zoals Jinnih Beels, die zich meer als pragmatisch bestuurder dan als partijsoldaat profileert.
Opvallend was de creatieve verkiezingscampagne in sommige gemeenten, waar kandidaten met bijnamen als "Puppe", "Spekke" en "De Scheet" op de borden verschenen. In Sint-Niklaas resulteerde dit in een ware spandoekenoorlog. Gemeentefusies zorgden ook voor emotionele momenten, zoals in Moerbeke, waar inwoners het glas hieven op het einde van hun zelfstandige gemeente.
Nieuwe kiesregels, beperkt effect
De invoering van nieuwe kiesregels, zoals de afschaffing van de opkomstplicht, had minder impact dan verwacht. Opmerkelijk was dat vooral laaggeschoolden en vrouwen hun weg naar het stemhokje vonden. De nieuwe regels bleken gunstig uit te pakken voor Vlaams Belang, dat hiervan wat wist te profiteren, maar toch minder dan verwacht.
Partijenbalans: winnaars en verliezers
De gemeenteraadsverkiezingen brachten wisselende resultaten voor de traditionele partijen. Extreemlinkse en extreemrechtse partijen eindigden vaak met een kater, ondanks experimenten zoals in Ranst, dat fungeerde als laboratorium voor Vlaams Belang. In enkele gemeenten, zoals Ninove, werd het cordon sanitaire doorbroken.
Open VLD kreeg zware klappen, onder meer met het verlies van Bart Tommelein in Oostende (die prompt afscheid nam van de politiek). In Brakel vond Alexander De Croo echter een reddingsboei. Ook Groen kreeg een oplawaai van jewelste.
In Antwerpen bleef Bart De Wever de onbetwiste keizer, al maakt Els Van Doesburg zich op om hem als burgemeester op te volgen (vermits De Wever de eerste minister post ambieert in de Federale Regering). N-VA probeerde de Vlaamse coalitieformule lokaal te kopiëren, maar liep in Gent tegen de muur, omdat de Gentse bevolking het niet pikte dat Groen aan de kant gezet werd.
In het nawoord van zijn memoires, hekelt Louis Tobback in de scherpste bewoordingen de koppeling van de gemeentelijke verkiezingen aan de federale regeringsvorming. ‘Het is onthutsend hoe schaamteloos de Vlaamse coalitiepartners zich hebben gemengd in de vorming van de lokale besturen.’
Daarnaast was er sprake van een opvallende "Rode Golf" in Vlaanderen. In meerdere steden en gemeenten wist Vooruit sterke resultaten neer te leggen, vaak dankzij jonge, dynamische kandidaten die erin slaagden nieuwe kiezers aan te spreken.
CD&V-voorzitter Sammy Mahdi kon goede resultaten voorleggen, terwijl de familie De Crem in Aalter aan haar 66e jaar aan de macht begon.
In Wallonië hield de PS relatief goed stand, ondanks de machtsgreep van MR tijdens de Federale Verkiezingen.
Gemeentepolitiek in 2024 bewees dat lokale verkiezingen steeds meer een eigen dynamiek krijgen, los van de nationale politiek. De dorpsstraat dicteert haar eigen regels, met verrassende resultaten tot gevolg.
